De Vereniging i&i is met een aantal breinstormers in overleg geweest voor een plan, dat we de naam informatica 2.0 hebben gegeven. Informatica 2.0 is bedoeld voor een ander soort informatica in de bovenbouw havo/vwo. We proberen op deze wijze ook het aantal scholen dat informatica wil en kan aanbieden, te vergroten. Ons plan kan bovendien leiden tot een groter aantal leraren dat het vak wil geven, omdat ook leraren in opleiding zich erdoor geïnspireerd kunnen voelen.
We hebben uiteindelijk een aantal ideeën geformuleerd. Zoals alles wat we met elkaar bespreken, vinden we dat ideeën vrijwel nooit afgerond kunnen zijn. Het is een continu proces waarbij aanvullingen en verbeteringen van harte welkom zijn.Wij stellen het zelfs zeer op prijs als de betrokkenen zelf aanvullingen/suggesties/verbeteringen aandragen zodat het plan een grotere kans van slagen heeft.
De aanpak is gebaseerd op de volgende concepten:
● modulaire opzet
● werken “in the cloud”
● ondersteuning op afstand, door landelijke teams
● inschakelen van gevorderde leerlingen
● geleidelijke invoering
● conceptuele basis, concept-context aanpak
Elk punt zal hieronder afzonderlijk toegelicht worden.
Modulaire opzet
Het onderwijsmateriaal is ingedeeld in modules, te vergelijken met de opzet van het vak NLT. De studielast van een module is 40 uren. Op het havo worden in de bovenbouw 320 studielasturen voor een complete cursus informatica toegekend, op het vwo 440. Op deze wijze kan een havo-leerling 8 modules volgen en een vwo-leerling 11. Hoeveel weken elke module in beslag neemt, hangt af van het aantal lesuren dat voor het vak in de bovenbouw toegekend wordt. Doorgaans zal een module van 40 uur in 10 weken afgerond kunnen zijn bij een gemiddeld tempo. Maar het is goed mogelijk dat bepaalde modules eerder afgerond worden dan andere. Ook kan een leerling meer modules volgen dan het minimaal vastgestelde. Voor een enkel onderwerp kunnen er meerdere modules zijn, bijvoorbeeld Programmeren 1 en Programmeren 2, of Netwerken 1 en Netwerken 2. (Uiteindelijk zouden we elk onderwerp op meerdere niveaus kunnen aanbieden.) Leerlingen kunnen modules in hun eigen tempo volgen. In principe kan een leerling eenmodule individueel volgen, maar het lijkt mij verstandiger als een groep leerlingen aan een module werkt, bijvoorbeeld 4 leerlingen. Deze 4 leerlingen hoeven niet altijd samen in één klas te zitten, of zelfs samen op één school. Er kunnen dan verschillende groepen in een klas zijn, die in een verschillend tempo werken.
Werken “in the cloud”
Door te werken “in the cloud” is het mogelijk om met anderen op afstand samen te werken, en om begeleiding op afstand op een eenvoudige manier te realiseren. Het maakt het mogelijk om voor een module een uniforme omgeving te gebruiken, ongeacht de keuze van een school voor een bepaalde ELO, en voor een groot deel onafhankelijk van de instellingen van systeembeheer. (Systeembeheer moet het werken “in the cloud” natuurlijk wel mogelijk maken.) Leerlingen kunnen ook op een eenvoudige manier van thuis uitwerken, of hun eigen apparatuur gebruiken.
Ondersteuning op afstand
Elke module wordt ondersteund door een team van docenten en gevorderde leerlingen: een leerling kan met een module aan de slag gaan met ondersteuning van dit team. De eigen docent vervult daarbij (als deze geen deel uitmaakt van het ondersteunende teamvoor deze module) de rol van persoonlijk begeleider, die in de eerste plaats verantwoordelijk is voor het welbevinden van de leerling, en die oog heeft voor de voortgang, motivatie, praktische problemen en persoonlijke problemen van de leerling. Hij kan in het geval van problemen met de begeleiding ook met de leiding van het ondersteunende team contact opnemen. De ondersteuning op afstand is zeer compleet. Deze bestaat uit leesmateriaal, video’s met uitleg, praktische opdrachten, toetsen – van ingangstoetsen, vorderingstoetsen, tot afsluitende toetsen. De leerling krijgt hierdoor veel feedback op zijn werk, en een beoordeling van zijn niveau op basis van een landelijke vergelijking. De eigen docent hoeft geen specifieke kennis van het betreffende onderwerp te hebben (al is het wel aan te raden als deze in de loop van de tijd ook zelf de meeste modules uitgevoerd heeft). De leerling kan voor alle vragen bij het ondersteunende team terecht. Overigens zal voor de meeste basisonderwerpen na verloop van tijd lokaal de nodige kennis aanwezig zijn, bij de eigen docent, en bij de gevorderde leerlingen.
Landelijk ondersteunend team
Het ondersteunende team voor een module bestaat uit experts, bijvoorbeeld op Universitair/ HBO niveau, VO-docenten,WO-studenten, en gevorderde leerlingen. Het team opereert landelijk, en verzorgt samen met de andere teams voor de landelijke coördinatie. Een onderdeel van de ondersteuning is de helpdesk, waar leerlingen ook buiten schooltijd met hun vragen terecht kunnen, met (voor niet te lastige vragen) antwoord binnen redelijke tijd. Dit landelijke team is ook verantwoordelijk voor de beoordeling. Inschakelen van gevorderde leerlingen Leerlingen die gevorderde modules voltooid hebben, kunnen ingezet worden in het ondersteunende team voor de overeenkomstige basismodules. (Waarschijnlijk is het ook zinvol om een aantal lessen “coaching” te geven aan deze leerlingen.) Daarmee kunnen ze in de eigen school, maar ook op afstand, een deel van de begeleiding van een module verzorgen. Zeer gevorderde leerlingen kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling en verbetering van eenmodule. Dergelijke activiteiten kun je in eerste instantie waarderen als “onderwijs”. Als het veel werk wordt, zou je dit ook als “werk” kunnen zien, met een vorm van financiële beloning. Sommige gevorderde leerlingen zijn misschien beter in staat om de technische aspecten voor hun rekening te nemen, dan de “eerstelijns” contacten met hun medeleerlingen. Het is goed mogelijk de gevorderde leerlingen vrijstelling van modules te geven, uitgedrukt in studielasturen; dit is dan meteen de beloning voor hun inzet. Zoiets willen we niet gauw in geld uitdrukken.
Geleidelijke invoering
De invoering van Informatica 2.0 kan geleidelijk plaatsvinden: een docent kan, eventueel voor een deel aan zijn leerlingen, beginnen met een module – ook als hij geen expertise heeft op het gebied van de betreffende module. Ook de ontwikkeling van het materiaal kan geleidelijk plaatsvinden: we hoeven niet vanaf dag één alle modules beschikbaar te hebben. Deze modulaire aanpak heeft ook voordelen voor de actualisering van het vak: we hoeven niet elk jaar alle modules te vernieuwen, maar kunnen wel voor een continue vernieuwing van het hele aanbod zorgen. Hoewel de context-concept-benadering in het onderwijs aan populariteit wint, is het bij informatica meer voor de hand liggend concepten centraal te stellen. Veel van deze concepten zijn immers gemeenschappelijk voor meerdere modules; ook deze verbanden moeten we expliciet maken, waar mogelijk.
De rol van de docent
We gaan er in deze opzet vanuit dat de leerling zijn eigen modules kiest, bovenop een aantal verplichte funderende modules. In de loop van de tijd zal het aantal keuzemodules fors uitdijen. Alleen al om die reden kan van een docent niet verwacht worden dat hij evenveel expertise heeft in alle domeinen . Daarom is de docent in de eerste plaats verantwoordelijk voor het welbevinden en voor de ontwikkeling van zijn leerlingen. Hij heeft ook het netwerk met zijn collega-docenten, en met de ondersteunende teams voor de verschillende modules. Daarnaast is hij meestal lid van één of meer teams voor de ondersteuning van een bepaalde module. Dit betekent dat hij zijn persoonlijke ontwikkeling kan richten op een specifiek domein dat zijn interesse heeft, en dat hij niet op het hele terrein hoeft bij te blijven in detail.
(Ik denk wel dat een informatica-docent vooral ook breed moet zijn: hij moet wel enig overzicht hebben over de breedte van het vak, en het totale aanbod van modules.)
Vrije modules/opdrachten
Een deel van het informaticaonderwijs is vrij, in die zin dat leerlingen in overleg met hun docent dit bijvoorbeeld kunnen besteden aan een vrije praktische opdracht. De resultaten van deze vrije praktische opdracht zouden landelijk kunnen worden gepubliceerd.
Eelco Dijkstra - René Franquinet - Pieter van der Hoeven - Johan Korten
Mogelijk kan ik van dienst zijn op het terrein van informatieanalyse en Databases, inclusief toetsing. Een aantal screencasts op dit terrein die ik momenteel gebruik: http://www.informatica-mwc.nl/demosSQL.php.
Het vakgebied heeft naar mijn bevinding behoefte aan een uitbreiding van het instrumentarium (en zo mogelijk standaardisering) bij beoordeling van practische opdrachten. Ook op dit terrein is een modulaire aanpak wellicht een mogelijkheid.
Verder werk ik met digitale portfolio’s: http://www.informatica-mwc.nl/pfs.html.
Beste Geert,
goed dat je wilt meedoen met ons initiatief. We zullen straks heel wat specialisten op allerlei informatica-onderdelen nodig hebben om het plan te laten slagen. Uiteraard is kwaliteitsbewaking en -borging een belangrijk item! Ook continuïteit is heel belangrijk. Door voortdurende aanpassingen en verbeteringen kan goed materiaal ontwikkeld worden. We willen dus dat de informatica-academie een duurzaam, maar zeker niet statisch leven gaat leiden.
We zullen geregeld op deze site bekend maken wat we doen. Ook zullen we na de grote vakantie een bijeenkomst beleggen voor geïnteresseerden, waarbij we kunnen bekijken wie welke bijdragen kan leveren.
Heel veel succes gewenst met dit idee en de ontwikkeling ervan. Leuk concept.
Helaas ben ik zelf bij gebrek aan werk inmiddels al weer ex informatica docent en werk ik als docent wiskunde in het VSO. Ook hier zou een aangepast vak informatica bijzonder op zijn plek zijn. Er is veel belangstelling voor bij de leerlingen maar het blijft als vak een zwaar ondergeschoven kindje. Niet door onwil maar meer omdat men het niet op waarde weet te schatten en niet weet hoe het vak zinvol in het vat te gieten.
Mochten jullie een nieuwsbrief gaan versturen of per mail willen attenderen op nieuwe ontwikkelingen, dan houd ik mij aanbevolen.
Groet, Theresja
Hallo Theresja.
Bedankt voor je compliment. We kunnen dat wel gebruiken. Toch zijn er nog steeds scholen die overwegen het vak maar op te geven, omdat ze denken dat de leerlingen al genoeg van informatica weten als ze makkelijk op een pc kunnen typen of een mobieltje gebruiken. Dat is een groot misverstand. Wij streven naar een goede kennis van digitale communicatie in alle opzichten. Dus we streven ernaar leerlingen/studenten zoveel ruimte te geven, dat ze er er echt zin in krijgen een goede bijdrage te leveren aan de ict-wereld in het bijzonder en de maatschappij in het algemeen. En zoals je zeker zult weten: je komt nergens als je je nek niet uitsteekt.
Mijn school, Stedelijke scholengemeenschap De Rede heeft plannen om het vak Infomatica in de Tweede Fase op te heffen. De reden hiervoor is het teruglopen van het aantal Tweede Fase leerlingen. Dus willen ze bezuinigen op Informatica, CKV en BSM. Om het vak geheel of gedeeltelijk in stand te houden moeten wij met heel goede argumenten komen. Ik heb hun deze PDF laten zien van en deze trok hun belangstelling. De tijd die ik nog heb is kort. Vandaar mijn vraag aan jullie voor suggesties en advies, zodat ik mogelijk het vak geheel of gedeeltelijk, eventueel in een andere vorm voor onze school kan behouden.
Met vriendelijke groet,
Kees de Jonge
We hebben Kees gevraagd de suggesties uit ons document aan te bevelen aan zijn directie. Zal hij doen. Ben benieuwd of er iets moois uit voortkomt. Het zou anders toch wel iets te kortzichtig zijn een vak van de toekomst de deur uit te gooien!
Het klinkt allemaal heel goed. Ik ben zelf een enorme voorstander van gemoduleerd werken, afgeronde blokken aanbieden. En er zijn al afgeronde modules, door I&I gecertificeerd, bij de UvA, de e-klassen. Ook in Delft op de TU (Delft voor docenten) wordt momenteel gepoogd een werkgroep te starten om materiaal te ontwikkelen. En wellicht is dit op meer plekken gaande of hebben individuele docenten ook zo hun eigen modules gemaakt. Ligt hier niet een rol voor I&I om hier sturend / coördinerend in op ter treden. Ook de bestaande methodes hebben hun eigen “modules”. Kunnen zij die modules dan ook separaat aanbieden ?
Groetjes,
Albert
Hallo Albert,
Mag ik je bij deze benoemen tot ambassadeur van de informatica-academie?
We hebben namelijk mensen nodig die onze plannen/inzichten aan anderen doorgeven. Wat mij betreft krijg je een leuk speldje op je overhemd/colbertjasje. Even Ramon aan het werk zetten.
Natuurlijk gaan we ook als i&i flink reclame maken voor deze zaken en we zijn al bezig met het leggen van contacten. Probleem daarbij is dat sommige instituten vrezen iets van hun eigenheid te verliezen, omdat coöperatie en dus cocreatie belangrijke elementen zijn. Wij zijn en blijven van mening dat alleen op deze wijze het beste soort informaticalessen te creëren is, dat we zouden willen hebben. Samenwerking met andere methodes is al aangekaart, maar ook hier moet de belangstelling nog wat aangewakkerd worden. Allemaal heel begrijpelijk als je met iets (compleet) nieuws komt.
René.
Uitstekend initiatief. Houd me op de hoogte. Ik ben al tien jaar niet meer betrokken bij de ontwikkeling van het informaticaonderwijs. Dat wil ik zo houden nu ik een boel andere dingen doe. Maar als het nodig is wil ik nog wel eens meedenken.
Succes, Ard Hartsuijker
Eindelijk gebeurt er weer iets om het vak een betere uitstraling te geven en beter te kunnen inspelen om nieuwe ontwikkelingen. Op mijn school stijgt het aantal leerlingen wat kiest voor informatica. Dit komt mede, denk ik, door de werkwijze die wij hanteren. Deze sluit aardig aan bij het idee van Informatica 2.0.
Vandaag een gesprek gehad met Ramon Moorlag (sinds dit jaar mijn collega) en Eelco Dijkstra hierover. En ik denk dat wij een bijdrage kunnen leveren aan dit concept, waarbij er voor iedere leerling iets te halen valt en waar we het beste uit leerlingen kunnen halen.
Peter Cools
Prima initiatief! Daar waar ik kan help ik graag mee.
Tymen Kuperus
Goed initiatief.
Een plan met perspectief voor de toekomst.
Het plan verdient brede acceptatie en ondersteuning.
Ik hoop dat het snel concrete resultaten op zal leveren!
Marko van Eekelen
Hoogleraar Software Technologie
Radboud Universiteit en Open Universiteit.
Prachtig initiatief. Hier wil ik graag mijn steentje aan bijdragen.
De rol van de Informatica is onderbelicht. Het idee dat de Informatica “af” is wordt zo nu en dan gehoord, maar ik oordeel dat de bron dan niet gehinderd wordt door enige kennis. Ik wil graag Informatica onderwijs zodanig vormgeven dat onder de motorkap gekeken wordt, het vakoverstijgend is en het te demystificeren.
Toto
Hoi Eelco,
Dit is Wiard van het MOntessori Lyceum Amsterdam.
Hopelijk ontmoeten we elkaar binnenkort om over ons excellentie programma te spreken. Met Cor de Beurs en Hakan Akkas.
Groet van Wiard
Hé – hallo,
Goed idee! Wellicht kunnen wij meedenken/meewerken aan dit initiatief.
Heel graag. Neem even contact met ons op!
Prima initiatief en hoog tijd.
Vak is springlevend, maar duidelijk ondergewaardeerd en onprofessioneel opgezet.
Kijk naar Duitsland, waar het vak verplicht is.
Ik ben graag bereid t.z.t. aan het initiatief mee te werken.
Peter Brinks
Verplichten is een mogelijkheid, maar dan moet het uitdagend en aantrekkelijk zijn voor leerlingen. Als het een “moetje” wordt zonder perspectieven, werkt het averechts. Als je wilt meewerken aan ons initiatief, graag even een mailtje!
Ha interessant!
Als interessant voor jullie: Ik heb nu ruim 7 jaar ervaring met bijscholen van o.a. ICT docenten via Gamescool (waarvan 3 jaar op afstand via http://www.gamescool.nl) op gebied van gamedevelopment en games programmeren en 1 jaar ervaring met Gameskool (met een K) rechtstreeks aan >14 jarigen. (zie: http://www.gameskool.nl). Mail of bel me gerust als er vragen zijn op gebied van ontwikkeling en/of begeleiding van modules op afstand.
Wouter Baars
Dag Wouter, je game- en ict-activiteiten zijn ons bekend. Ik ben ervan overtuigd dat die goed ingepast kunnen worden in een nieuw soort informatica. We zullen er spoedig eens met elkaar over van gedachten wisselen. Ga je naar onze i&i-conferentie op 22 november in Arnhem. Een goede plek daarvoor.